‘De multiculturaliteit is mislukt’ zegt Angela Merkel, en daarna ook door Yves Leterme. Steeds meer politici en opiniemakers kwaken dat na. Maar, klopt dat wel? Welk bewijs wordt hiervoor geleverd? Was de monoculturaliteit van vroeger wel gelukt? Laat ons eerlijk zijn: de migratie legt de mislukkingen bloot van de Europese ‘welvaartstaten’, groot geworden in een monoculturele samenleving. De toogstrategen van deze wereld zullen aanvoeren dat het toch duidelijk is dat de integratie mislukt is. Immers, ‘de “allochtonen” zijn meer werkloos, onder criminelen vinden we meer “allochtonen” terug, in de wijken waar ‘allochtonen’ wonen is het vuil, moslims willen hun gebruiken opleggen aan de Belgen…’ Hoewel de laatste beweringen kunnen kloppen, bewijzen deze argumenten niet dat ‘de integratie’ mislukt is. Een correlatie tussen feiten bewijst immers geen causaal verband.

Men argumenteert dat multicultuur niet lukt omdat ‘culturen botsen’. ‘De gebruiken’ van autochtonen en allochtonen zouden te verschillend zijn, enzovoort. Nochtans botsen de Chinese cultuur en de Belgische zeker, maar ben ik nog niemand tegen het lijf gelopen die zich druk maakt over de integratie van Chinezen in België. Meestal maakt men zich druk over Marokkanen en Turken. Maar, in Marokko en Turkije bedraagt de werkloosheidsgraad slechts 10% (evenveel als in de VS). Deze landen strijden ook tegen criminaliteit en proberen hun steden ook proper te houden. In Brussel daarentegen zijn er wijken waar de werkloosheidsgraad meer bedraagt dan 35%. Deze eenvoudige vaststellingen bewijzen meteen dat het botsen van culturen niet het probleem is en dat we ons niet mogen blind staren op de herkomst van de migranten.

Het probleem ligt eigenlijk niet in de migratie an sich, maar in de rol van de staat. De staat respecteert de basisregels niet: (1) een wederkerig sociaal systeem, (2) de mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, (3) de scheiding tussen kerk en staat, en (4) afdwingbare wetten. Het doel van integratie is tweeërlei: de wetten van het land kennen en respecteren én zelfstandig in z’n levensonderhoud kunnen voorzien (behalve in gevallen van overmacht). Eigenlijk is dat niet meer en niet minder als wat men van een Belgisch staatsburger verwacht. Via integratiecursussen zorgt men ervoor dat migranten de wetten leren kennen en de taal leren om werk te kunnen vinden. Dit is noodzakelijk, maar onvoldoende. De verantwoordelijkheid om zich te integreren ligt in de eerste plaats bij de migranten zelf. Onze staat mag de migranten deze verantwoordelijkheid niet ontnemen.

1. Ons ‘onwederkerig’ sociaal systeem

De welvaartstaten in Europa hebben een sociaal systeem uitgedokterd dat geen rekening houdt met migratie. Zelfs wie nooit heeft bijgedragen bouwt rechten op. Door middel van controlesystemen probeert men dan de groep die rechten opbouwt zonder te hebben bijgedragen klein te houden. Dat laatste is nooit echt gelukt. Los van het feit dat zo’n systeem aan de basis onrechtvaardig is voor wie er wel aan bijdraagt, maakt de migratie duidelijk dat zo’n systeem in een open samenleving onhoudbaar is. Wie kan een Marokkaan, die gemiddeld 250 euro verdient in Marokko om te werken, verwijten naar België te verhuizen om er 1000 euro werkloosheidsvergoeding te trekken?

2. Mismatch tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt

Veel migranten trekken desalniettemin naar Europa om er werk te vinden. Eens in Europa komen ze tot de vaststelling dat er geen jobs zijn voor hun opleidingsniveau. We mogen niet vergeten dat de alfabetiseringsgraad in Marokko bijvoorbeeld nauwelijks meer dan 50% bedraagt, terwijl België vooral een diensteneconomie is. In een normale economie van vraag en aanbod zouden deze mensen wegtrekken omdat ze niet in hun levensonderhoud kunnen voorzien, maar omwille van ons onwederkerig sociaal systeem kunnen ze blijven.

We zouden ervoor kunnen zorgen dat meer jobs worden gecreëerd voor mensen met een lager opleidingsniveau. In een geglobaliseerde wereld is dat alleen mogelijk als België de taksen om iemand in dienst te houden (loonkosten) zodanig laat dalen dat ze concurrentieel zijn met andere landen. Quod non. Omdat onze staat geen wederkerig sociaal systeem installeert en nalaat de arbeidstaksen te verminderen, blijft er nog één manier over om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te matchen: opleiding van de werklozen. De inspanningen die echter door de maatschappij moeten worden geleverd om volwassen analfabeten op te leiden tot vakkundig personeel is zeer groot. Mislukkingen zijn daarom ons deel.

3. Onbestaande scheiding tussen kerk en staat.

Wie beweert dat de scheiding tussen kerk en staat in België een feit is, is blind. Officiële feestdagen worden afgestemd op de katholieke kerk. De nummer twee van het officieel protocol is niemand minder dan de aartsbisschop. In gesubsidieerde ziekenhuizen, scholen enzovoort, wordt het neutraliteitsprincipe van de seculiere staat niet gerespecteerd. De discussie over de hoofddoeken voor ambtenaren en op school bestaat alleen maar omdat de scheiding tussen kerk en staat in België niet gerealiseerd is. Moesten alle gesubsidieerde instellingen zoals scholen en administratieve diensten neutraal zijn om die scheiding te waarborgen, dan waren deze kwesties nooit aan de orde geweest. Ook hier weer is het dankzij de migratie dat het gebrek aan scheiding tussen kerk en staat, of beter tussen geloof en staat, pijnlijk duidelijk wordt. Ook de discussie over halalvoedsel en niet gemengd zwemmen in de scholen is van dezelfde orde. Diversiteit betekent niet dat overheidsinstellingen religieuze gebruiken moeten opleggen. Diversiteit binnen een overheidsinstelling betekent dat men de keuze laat aan het individu zonder het neutraliteitsbeginsel te schaden.

Ook de commotie over de verlofdagen is te herleiden tot een mislukt staatsbestel. De overheid legt officiële feestdagen vast die gelieerd zijn aan één bepaalde godsdienst, het katholicisme. Al wie niet katholiek is moet zich daarbij neerleggen. Ook hier miskent de overheid de keuze van het individu. Naast het schenden van de scheiding tussen kerk en staat, worden ook individuele rechten geschonden. Een individu kan op een officiële katholieke feestdag immers niet kiezen om toch te werken in ruil voor een andere dag tegen dezelfde voorwaarden. Door de migratiegolf en de toename aan moslims in de maatschappij zijn er nu bedrijven waar meer dan 90% moslims werken. Deze mensen begrijpen niet waarom ze op kerstdag niet kunnen werken, maar tijdens het suikerfeest wel moeten werken. Het is eigenlijk schandalig dat niet-katholieken in België op de migratie van de moslims hebben moeten wachten om gehoor te krijgen over de manier waarop verlofdagen worden vastgelegd.

4. Wetten die dode letter blijven

Als de wetten niet afdwingbaar zijn, omdat justitie niet vervolgt, heerst er straffeloosheid. Dat geldt zowel voor Belgen als migranten. Als het voor iemand die nieuw is in een land duidelijk wordt dat de wetten dode letter blijven, moet je niet versteld staan dat diezelfde wetten met de voeten worden getreden. Vooral wanneer iemand afkomstig is van een land waar de wet wél op strenge manier wordt afgedwongen. Wanneer de straten vuil zijn in sommige migrantenwijken, dan heeft het geen zin om een groep met de vinger te wijzen. Het heeft alleen zin om de personen die vervuilen voor hun gedrag te straffen. De reden waarom migrantenwijken vaak verwaarloosd en vuil zijn, heeft evenwel niets te maken met de afkomst van de mensen die er wonen, maar wel met de gebrekkige opvoeding van sommige mensen. Het gaat natuurlijk niet alleen om vervuilde straten, maar ook gewelddadig gedrag, drugsdealing en andere vormen van criminaliteit waar migranten procentueel gezien vaker bij betrokken zijn. Hoewel de gebrekkige opvoeding een verklaring is, mag het niet gebruikt worden als excuus of verzachtende omstandigheid. De wet moet gelijk zijn voor elkeen. Om een multiculturele maatschappij in harmonie te realiseren moet de Belgische staat zichzelf heruitvinden en zorgen voor: (1) afdwingbare wetten, (2) een wederkerig sociaal systeem, (3) een moderne arbeidsmarkt en (4) scheiding tussen kerk en staat. We kunnen de mislukkingen van onze welvaartstraat niet blijven afschuiven op de multicultuur. Wie de monocultuur predikt als oplossing voor de ‘migratieproblemen’ wil niet zien dat de Europese welvaartstaten al jaren ziek zijn. In een moderne staat geldt niet je afkomst, maar je toekomst. Word je niet afgerekend op je geloof, maar op je gedrag. Een individu kan nooit herleid worden tot een nummertje uit de groep.

Els Ampe

---