Brussel | Open Vld Brussel nam contact op met het Kenniscentrum Welzijn Wonen Zorg om meer te weten over cultuursensitieve zorg. Khadija Zamouri: “Het Brussels parlement werkt aan een resolutie om beter om te gaan met Alzheimer in onze zorg. Ik heb onmiddellijk aangedrongen dat er rekening moet gehouden worden met culturele gevoeligheden in de zorg.  Het Kenniscentrum WWZ heeft expertise op dit vlak die verder gaat dan de clichés. Die kennis hebben we nodig in onze zorginstellingen”.

Voor alle duidelijkheid, cultuursensitieve zorg is niet: zorg voor migranten. Je vat het misschien best samen door te stellen dat je in elke zorgrelatie, voor ouderen, voor personen met een handicap, zieken, kwetsbare doelgroepen, … rekening houdt met culturele gevoeligheden. “Zo gaat het ook over Leona, die 60 jaar geleden verhuisde van Vlaanderen en koos om in Brussel te blijven wonen” zegt Khadija. Hoe diverser onze samenleving hoe belangrijker dit concept wordt. Het sluit ook aan bij het beginsel van persoonsgerichte zorg, om elke persoon als individu te behandelen, als mens. Het gaat om zorg op maat, om mensen die zich thuis voelen, het gaat om welzijn. Die focus ontbreekt soms in de zorg. 

Niet elke zorgverlener moet de cultuur van elke patiënt door en door kennen. Essentiëler is de openheid voor de andere, de durf en goesting om te leren. Vaak worstelt de zorgverlener met handelingsverlegenheid: ze willen niet intrusief zijn en zijn daarom niet nieuwsgierig genoeg, of vragen niet naar de redenen. Meertaligheid en culturele kennis zijn belangrijk, maar durven ‘klungelen’ en proberen elkaar te verstaan des te meer. Een cruciale factor in cultuursensitieve zorg is ook dat de leidinggevenden ‘mee’ zijn, en ruimte laten voor initiatieven van de zorgverleners. Het moet een holistisch verhaal zijn, anders stort het in elkaar.

Een aantal pijnpunten kwamen bij ons bezoek aan bod: veel instellingen vallen terug op klassieke reflexen zoals: “we staan open voor iedereen, maar er komen weinig mensen met een andere cultuur,” of “ons personeel is zeer divers, dus onze werking ook”, of nog “in andere culturen zorgt de familie toch vooral voor ouderen of mensen met een handicap”, … Mythen die door de cijfers worden tegengesproken. Meer kennis overbrengen over wat wel kan, over projecten van onderuit binnen instellingen, over hoe zorg anders opbouwen, is dus essentieel. Die kennis heeft het Kenniscentrum. “Daar moeten we de boer mee op naar de zorgverleners, de instellingen …” vat Herwig Teugels, de directeur, het samen. Dat is dan afstappen van het oude, opboksen tegen 20-30jaar ervaring. Of ook op beleidsniveau: “de focus op klassieke woonzorgcentra is achterhaald”, horen we, “er is meer aandacht op alternatieve woonvormen voor ouderen nodig”. 

Het bezoek kaartte ook nog een meer klassiek, maar nijpend, probleem aan dat we op de meeste van onze bezoeken tegenkomen: de krapte op de arbeidsmarkt. Er is een groot tekort aan zorgpersoneel, kwantitatief en kwalitatief, en de nood aan zorg zal enkel toenemen. Er zijn te weinig kandidaten voor de jobs, maar er studeren ook te weinig gekwalificeerde mensen af uit studies en opleidingen in de zorg. Daarnaast is het verloop ook een probleem: zorgverleners die de sector verlaten. Sommige instellingen moeten sluiten door gebrek aan personeel. De druk op wie wel werkt wordt groot. Het aankaarten is één zaak. Het kenniscentrum bouwt ook expertise op voor retentie van personeel binnen organisaties: zorgen dat goed personeel aan de slag blijft dus. 

Kenniscentrum WWZ helpt de instellingen problemen juist te identificeren en mee een antwoord te zoeken. Zo zijn er soms weinig opportuniteiten voor groei/variatie in de job, of zien zorgverleners het effect van hun werk niet met een gebrek aan voldoening ter gevolg. Dat merken ze bv. bij onthaalmedewerkers, die vooral de miserie zien, niet het eindresultaat. Wat is er nodig om dat aan te pakken, hoe kan de organisatie dat zelf, of via reorganisatie, of via samenwerking met andere partners, … Het Kenniscentrum biedt die expertise en middelen aan. Ze willen de actoren binnen de zorgsector ook meer bij elkaar brengen. “Hoe kan de non-profit leren van de profit, en vice versa, ook daar willen we een verbindende rol spelen” besluit Herwig. 

---