“Elke minister moet zijn eigen minister van begroting worden”

Spending reviews of een begrotingsbeleid 2.0

Niet zeker dat het The most wonderfull time of the year is, maar het is zeker That time of the year: van half november tot eind december wordt de begroting besproken in het Brussels parlement. Sven Gatz (Open Vld), de minister van begroting, wil al enige tijd de focus verleggen van de tabellen naar de methode. Niet om de aandacht af te leiden, maar om met een nieuwe methode meer greep te hebben op de tabellen. Iedereen staart zich blind op lichte verlagingen of verhogingen van zeer specifieke budgetten enerzijds en maakt zich anderzijds zorgen over de hoogte van al die budgetten opgeteld. Maar de link tussen beide wordt niet noodzakelijk gelegd. Minister Sven probeert beleidsdomein per beleidsdomein via Spending Revieuws de aandacht te verschuiven naar de rekeningen: wat het effectief met deze budgetten werd gerealiseerd is van tel. Elke minister moet zijn uitgaven op efficiëntie aftoetsen! Het woord is gevallen: Spending Revieuw of evaluatie van de uitgaven. 

In maart stelde minister Gatz de methode voor in de bevoegde parlementaire commissie (lees Sven Gatz over de spending reviews: “Begroting aftoetsen op efficiëntie”. http://openvldbrussel.be/Nieuws-2269 ). Hij liet de Brusselse begroting doorlichten door de Europese Commissie (de PEFA-analyse) en kondigde aan dat de twee eerste Spending Reviews al af zijn en voorgesteld kunnen worden (één over uitgaven voor mobiliteit, een andere over sociale huisvesting).

 

Sociale Huisvesting

Om een lang verhaal kort te maken en om het nut van Spending Reviews heel duidelijk te verwoorden is het voorbeeld van de sociale huisvesting sprekend: in plaats van ons de vraag te stellen hoeveel sociale woningen we kunnen bouwen met een gegeven budget, moeten we ons de vraag stellen hoeveel mensen we van de wachtlijsten voor een sociale woning kunnen halen door hen met datzelfde budget te helpen. (lees hierover artikel van Carla Dejonghe: Spending review sociale huisvesting: “Publieke woningen bouwen of privéwoningen socialiseren” http://openvldbrussel.be/Nieuws-2286 ). Je kan op korte, maar vooral ook op lange termijn, meer mensen helpen via sociale huurtoelagen en sociale verhuurkantoren dan door het bouwen en beheren van publieke sociale woningen blijkt uit de studie. Het begint dus bij het stellen van de juiste vraag. Minister Sven Gatz is zich zeer goed bewust dat je hiermee niet alle ideologische discussies uit de weg gaat, maar het helpt wel om ze te relativeren: de evaluatie van de efficiënte besteding komt centraal te staan, de ambtenaren worden geresponsabiliseerd in hun adviezen aan de regering, ze gaan beroep doen op experten die beleid doorlichten, ze gaan aan meerjarenplanning doen, tegenvoorstellen uitrekenen,… een hele keten van evaluatiecultuur wordt ingebouwd in het beleid. 

 

Café Urbain

Open Vld Brussel nodigde op 11 november laatst, aan de vooravond van de budgettaire besprekingen, Brussels van minister van begroting Gatz uit, samen met toen nog Brussels parlementslid en huidig federaal staatssecretaris van begroting Alexia Bertrand, alsook de secretaris-generaal van het Vlaams departement Financiën en Begroting, Koen Algoed. Met een pint in de hand een avondje praten over Spending Reviews bleek boeiender dan het klink. Dat is ook concept van de Café Urbains die de Brusselse liberalen regelmatig organiseren. Alexia Bertrand bevestigde dat op enkele uitzonderingen na enkel liberalen in het parlement geïnteresseerd lijken. Ideaal zou het Rekenhof die evaluatie op zich kunnen nemen. Dat is wettelijk een opdracht die ze hebben ten dienste van het parlement. Het past in haar visie dat we te veel kijken naar de budgetten en te weinig naar de rekeningen, dus naar wat de regering effectief heeft uitgevoerd van haar plannen. Voor Sven Gatz is er geen taboe over wie de Spending Reviews moet doen. Ideaal zou elke administratie nog voor de verkiezingen een dergelijke her-evaluatie (of een heroverweging zoals ze dat in Nederland noemen) van haar werking moeten doen, om aan de onderhandelaars van een volgende regering te kunnen voorleggen. Koen Algoed, die deze methode met succes in de Vlaamse administratie invoerde wees op de belangrijke impact die Spending Reviews hebben op de werking van administraties en het beleid. Je werkt meer op lange termijn, ontwijkt de gadgets of fausse bonnes idées, je werkt in enveloppen, … “elke minister wordt zijn eigen minister van begroting” vatte Koen Algoed het samen. Trouwens, een evaluatie van de inkomsten is even zinvol: wat zijn zinvolle taxshifts? Ook dit kan via een evaluatie berekend worden als we de juiste vraag stellen. Denk aan debatten over de slimme kilometerheffing, de woonbonus, de erfenisbelastingen, …  

 

Bruzz

Maar zolang liberale politici en specialisten onder elkaar vertellen dat het een goede nieuwe benadering is die op termijn het verschil kan maken, helpt het niet. Een zinnetje in de krant is al een eerste stap vooruit. L’Echo had in februari al de Spending Review sociale huisvesting haarfijn toegelicht. In Bruzz van 29 november wijst Steven Van Garsse het potentieel van de methode zelf: “Het komt misschien niet genoeg uit de verf, maar de Brusselse begroting bevat intussen wel de kiem om de Brusselse financiën op orde te krijgen. Het zijn de zogenoemde Spending Reviews die per departement bekijken of de uitgaven wel echt nodig zijn, en minder uitgaan van het verleden, vanuit de reflex: we doen het al jaren, dus zal het wel goed zijn. Als die oefening nog eens in volle transparantie gebeurt, zodat de burger goed weet waar het geld naartoe gaat, kan dat al een hele stap vooruit zijn. Een mirakeloplossing is het zeker niet, want uiteindelijk moeten de beleidsmakers, de politiek, nog zelf de knopen doorhakken, en vaak zit daar het kalf gebonden. Aan heilige huisjes wordt liever niet geraakt ”. Work in progress dus.

---