In memoriam Albert Maertens (1915-2015)
Vrijdag, 29 mei, 2015
Op zaterdag 23 mei 2015 overleed Albert Maertens. Hij was zonder twijfel één van de belangrijkste vormgevers van het Vlaams liberalisme in de tweede helft van vorige eeuw. We zullen hem blijven herinneren als een wijs, goedlachs, guitig en beminnelijk man, maar evenzeer als een man van zeer standvastige principes: sociaal en humanistisch liberaal, vrijzinnig en verdraagzaam.
Albert Maertens werd geboren te Aardenburg en kreeg het liberalisme van thuis uit mee. Naar het voorbeeld van zijn vader dokter Gustaaf Maertens, die in Torhout actief was in het Willemsfonds en andere liberale verenigingen, engageerde Albert Maertens zich reeds vroeg in de liberale beweging, te Torhout, maar ook te Gent tijdens zijn universitaire studies. Hij was actief in het Liberaal Vlaams Studenten Verbond (LVSV), 't Zal Wel Gaan en de Vereniging van Antifascistische Studenten. Hij was tezelfdertijd voorzitter van deze drie studentenverenigingen, en dat heeft niemand hem ooit nagedaan. Hij lag ook mee aan de basis van het maandblad Neohumanisme, het tijdschrift van het LVSV. In de Gentse studentenkringen leerde hij vele latere medestanders kennen, en ook zijn eerste echtgenote Lea Verkein.
Bij het uitbreken van de oorlog was het vanzelfsprekend dat hij in het verzet ging. Hij engageerde zich zowel op lokaal vlak als in het Onafhankelijkheidsfront, en rekruteerde voor het verzet vooral in liberale middens. Voor zover het kon, is hij de vriendschappen die in deze periode gesmeed werden, altijd trouw gebleven. Eind 1942 werd hij aangehouden door de Gestapo, door zijn karaktervastheid overleefde hij de confrontatie met de Duitse bezetter te Breendonk, en bij gebrek aan bewijzen werd hij vrijgelaten.
Na de oorlog werd hij door Julius Hoste jr. gevraagd om zijn rechterhand te worden op de krant Het Laatste Nieuws. Na diens overlijden in 1954 werd Albert Maertens tot 1985 de bezielende directeur-generaal van wat toen nog de Uitgeverij Hoste heette. Hij zorgde voor de bloei van de krant en de uitgeverij, en loodste ze ook doorheen moeilijke jaren terwijl concurrerende kranten als De Standaard failliet gingen. Zijn belangrijkste verwezenlijking is zonder twijfel de verankering, via de Stichting Het Laatste Nieuws, van de sociaal-liberale en humanistische lijn van Het Laatste Nieuws. Meer dan zestig jaar later heeft deze stichting zijn nut en degelijkheid meer dan bewezen. Dit is dan ook een echt monument dat hij heeft opgericht en dat hij ons nalaat.
In de media was hij verder onder meer bestuurder van het persagentschap Belga en een gewaardeerd voorzitter van de Raad van Bestuur van de toenmalige BRT. Ook de Stichting Arthur Vanderpoorten, die het maandelijkse televisieprogramma De Liberale Gedachte en Actie op de openbare omroep verzorgde, was een initiatief van Albert Maertens. Hij lag mee aan de basis van de verankering tussen de geschreven pers en de commerciële televisiezender VTM, wat de onafhankelijkheid van beide groepen moest verzekeren en dat nog steeds doet.
Albert Maertens zorgde er ook voor dat liberale bladen als Het Volksbelang en De Vlaamse Gids een betekenisvolle rol konden blijven spelen. Verenigingen zoals het Willemsfonds en het Liberaal Vlaams Verbond konden steeds op zijn onvoorwaardelijke steun en sympathie rekenen. De Vlaamse culturele verenigingen te Brussel en in het bijzonder de KVS deden nooit vergeefs een beroep op hem. Hij had ook belangstelling voor literatuur en kunst, in het bijzonder voor het werk van Jan Cox.
Daarnaast participeerde Albert Maertens ook in het maatschappelijke en economische leven. Hij was onder meer bestuurder van het Vlaams Economisch Verbond, van Sabena en van Spaarkrediet.
Albert Maertens heeft nooit een politiek mandaat gehad of een politieke carrière beoogd. Maar zijn betekenis voor het Vlaamse liberalisme is nauwelijks in te schatten. Hoewel steeds op de achtergrond, was hij de stuwende kracht, bij wijlen zelfs de ruggengraat van het Vlaamsgezinde en sociale liberalisme in ons land. Liberale politici als Frans Grootjans, Karel Poma, Herman Vanderpoorten en Willy De Clercq konden op zijn onvoorwaardelijke steun rekenen en wisten zich door hem geruggensteund. Hij was in 1987 dan ook terecht de eerste laureaat van de Prijs Herman Vanderpoorten die wordt uitgereikt door het Liberaal Vlaams Verbond.
Omwille van zijn grote verdienste voor de liberale beweging heeft het Liberaal Archief zijn gebouw de naam "Centrum Albert Maertens" gegeven.
Na zijn pensionering dertig jaar geleden, trok Albert Maertens zich discreet terug in Oostende, in zijn appartement met zicht op zee en omringd door zijn kunstwerken. Daar leefde hij tot voor enkele maanden nog zelfstandig met zijn tweede echtgenote Jeanne. Begin 2015 werd hij opgenomen in het zorghotel Wellington, waar hij op zaterdag 23 mei 2015, een kleine maand na zijn honderdste verjaardag, overleden is.
Klik hier voor een selectie foto's uit de rijke carrière van Albert Maertens
