Van 26 tot 30 september 2011 maakte een delegatie van de Raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) een studiereis naar de provincie Québec.

We bezochten o.m. de steden Québec en Montréal.

Hieronder enkele van mijn impressies en bevindingen. Zeer boeiend land, Canada… We kunnen er veel van leren… op bepaalde vlakken.

Stad Québec

Wat valt op?

• kraaknette straten en huizen
• veel woningen met individuele toegang langs de buitenzijde (ook in appartementsgebouwen van een 3-tal verdiepingen)
• grotendeels lage appartementsgebouwen (3 verdiepen) omgeven door groen
• veilige omgeving: tuinen nergens omheind, achterdeuren die open blijven
• werkloosheid: 3 à 5%
• brede wegen, nauwelijks files in de binnenstad
• veel groen langs straten en huizen
• de intolerantie tegenover het Engels en al wie Engelstalig is

Bezoek sociale woonwijk in 'achterbuurt' van Montréal
We bezochten de wijk ‘Parc Extension’ waar 62% migranten woont.
De wijk heeft tal van voorzieningen: (gratis) sportterreinen, zwembad, culturele activiteiten voor kinderen en volwassenen…
Mensen worden er middels deur-aan-deur-campagnes van overtuigd hun kinderen te laten deelnemen.

Naar Canadese normen is er een 'hoog' werkloosheidspercentage: 11%. Ter vergelijking: in een soortgelijke buurt in Brussel bedraagt dit 30%.

Bezoek Ministerie Immigratie, Integratie en Francisatie
Integratie
Het asielbeleid is een bevoegdheid van federaal Canada.
De interculturele aanpak primeert. Integratie steunt op gedeelde verantwoordelijkheid op basis van (gedeelde) waarden en gemeenschappelijke belangen. De relatie is wederkerig.
Elke migrant moet een charter ondertekenen waarin hij/zij verklaart de waarden na te leven (gelijkheid man en vrouw, scheiding kerk en staat, democratie enz.).
Ze moeten ook de sociale codes en economische gewoonten leren.
Elkeen die aankomt, wordt verwelkomd in de luchthaven en krijgt een (welkom)gids. Migranten kregen eerst al een cursus in het thuisland (lang voor vertrek).
Er bestaan aangepaste diensten voor ondernemingen: cursussen Frans, diversiteitscursussen voor ondernemers…
Immigratie
De 3 voornaamste redenen voor immigratie:

• bevolking doen toenemen en piramide gezond houden
• economie: werknemers voor de bedrijven
• Canada verfransen

Het volume migranten wordt elk jaar vastgelegd. Ze worden geselecteerd. De selectiecriteria zijn opleiding, leeftijd en talenkennis. Niet ras, geslacht en religie. De wachttijd bedraagt 3 maanden tot 3 jaar.
70% is economische migratie, 20% familiehereniging (alleen kinderen of ouders). Andere familie kan je alleen herenigen als je financieel borg staat.
Totaal aantal migranten: 54.000 per jaar in Québec.
38% tussen 25 en 34 jaar. 66% heeft meer dan 14 jaar school gelopen. Evenveel mannen als vrouwen. Vooral uit Franstalige landen (veel Marokkanen).
Relatief weinig Belgen: 230.
De werkloosheidsgraad wordt gemeten per land van afkomst. In Montréal ligt de werkloosheidsgraad van de Marokkanen rond de 30%.
Francisatie
Francisatie is dé reden waarom Québec de bevoegdheid wilde over immigratie.
Motto: ‘franciser en integrant et integrer en francisant'.
35% van migranten is niet Franstalig. Binnen dit percentage zijn 40% kinderen en 60% volwassenen. Deze volwassenen krijgen taalcursussen Frans. Om cursus Frans te volgen, ontvangen migranten 30 Can dollar per week en krijgen ze subsidie voor kinderopvang.
Slogan die hiermee gepaard gaat: 'le succès par le Français'.

Kiessysteem
La majorité
In de provincie Québec geldt het meerderheidssysteem.
Elke kiesomschrijving telt ongeveer 40.000 kiezers (op een totaal van 8,7 miljoen inwoners).

De Assemblee Nationale (AN) van de provincie Québec bestaat uit 125 afgevaardigden onder wie 24 ministers. Veel ministers met kleine bevoegdheden = verdeling van de macht.

Het budget van AN = 100 miljoen Canadese dollar. Er zijn 702 medewerkers waarvan 182 voltijdsen.

De assemblee komt bijeen op dinsdag, woensdag en donderdag. Opmerkelijk: vragen worden niet bij voorbaat ingediend. Ministers weten dus niet wat te verwachten.
Vorig jaar waren er een 500-tal zittingen, integraal uitgezonden op een apart televisiekanaal.
Plenair
Meerderheid en oppositie zitten tegenover elkaar zoals in Engeland. De voorzitter neemt nauwelijks het woord. De debatten gaan heen en weer zonder dat de voorzitter tussenkomt. Alleen om het debat aan te vatten en af te sluiten komt de voorzitter tussen. Een groot verschil met onze parlementen waar de voorzitter het woord geeft en ontneemt. Dit systeem vergroot het debat maar vergt wel meer zelfdiscipline.
80% van de wetten wordt unaniem gestemd. Een erkende fractie telt 12 leden of 20% van de stemmen (in het Brussels parlement is dat 10% van de stemmen, maar wij hebben een coalitiesysteem).
Traditie
Bijzonder is ook de aanwezighed van traditionele elementen:

• de gouden scepter die voor elke assemblee wordt uitgehaald en nadien weer wordt opgeborgen als teken van de macht en de omzichtigheid waarmee moet worden omgesprongen
• iedereen groet de voorzitter wanneer hij of zij voorbij zijn stoel passeert (desnoods 100 keer per zitting als je vaak over en weer loopt)
• over het aanwezige kruisbeeld boven de voorzittersstoel is na lang debat besloten dat het geen religieus teken is, maar een onderdeel van het patrimonium.

Scholengemeenschappen
Canada heeft 4 beslissingsniveaus: federatie Canada, Provincies, Scholengemeenschappen en Steden.
De scholengemeenschappen (= commissions scolaires) zijn verkozen organen die verschillende scholen die in een scholengemeenschap zitten aansturen. Zij buigen zich niet alleen over onderwijs, maar ook bijvoorbeeld over sport, het volwassenenonderwijs dat in de schoolgebouwen wordt onderwezen…
Vroeger waren er protestantse en katholieke scholen, nu nog één publiek net waar het vak 'levensbeschouwing wordt gegeven dat handelt over verschillende overtuigingen'.
Taalpolitiek
Canada is officieel tweetalig, Quebec is ééntalig Frans, alle andere provincies zijn tweetalig.

Na de dominantie van Engelstaligen in het economisch leven volgde in de jaren '60 een strenge taalwetgeving.

Tot 1968 konden mensen hun school vrij kiezen. Vanaf toen geen vrije keuze meer, maar enkel een Franstalige school (dit werd beslist door de scholengemeenschap). Sinds '74 wordt ook voorzien in Engelstalig onderwijs, maar het Fans is de enige officiële taal.
Alle migranten worden de facto als Franstalig beschouwd.
Veel migranten uit Pakistan en Indië komen eerst aan in Québec en trekken dan door naar Engelstalige provincies. Er zijn heel wat voorwaarden om naar een Engelstalige school te mogen gaan. Je moet kunnen bewijzen dat een van je voorvaderen Engels sprak of je moet tijdelijk in Canada blijven…

• 11,2% van de publieke scholen is Engelstalig
• 12,5 % van de scholen is privé (dus niet publiek)

Parlementsleden van de Parti Québécois weigerden toe te geven dat veel Engelstaligen privé-onderwijs kiezen om in het Engels onderwijs te krijgen. Toch is dat de realiteit.
Els Ampe
1 oktober 2011

---