Brussel | Speelpleinwerkingen zijn populair, zowel in Vlaanderen als in Brussel. Maar in Brussel is het ingewikkelder geworden ten gevolge van het niet meer samenvallen van de vakantieperiodes binnen het Nederlandstalig en Franstalig onderwijs (sinds het schooljaar 2022-2023). Voor pedagogische en organisatorische redenen pleit Open Vld Brussel voor de hervorming van de schoolagenda in het Nederlandstalig onderwijs.

Enerzijds de pedagogische redenen: een evenwichtigere spreiding van de schoolvakanties zorgt voor een betere opname van de leerstof én betere ontspanning. Daarnaast helpt het ook om kinderen die minder kansen krijgen op een hoger niveau te houden. Dat komt ieder kind ten goede. Anderzijds organisatorisch, in Brussel zitten veel gezinnen zowel in het Franstalig als Nederlandstalig circuit, wat voor clashes zorgt. Maar ook in de organisatie van openbaar vervoer of zelfs speelpleinwerkingen is er nu een mismatch. De VGC-speelpleinwerkingen zijn bijzonder succesvol, maar kunnen ze dit volhouden met de veranderingen, qua infrastructuur, begeleiding, … Khadija Zamouri vroeg daarom aan de collegevoorzitter of er door deze verandering minder speelpleinwerkingen zijn. 

Uit het antwoord blijkt dat in 2023 er in de paasvakantie 19 speelpleinwerkingen plaatsvonden, ten opzichte van 22 vorig jaar. Deze daling is een direct gevolg van de verandering van de schoolvakanties. We verliezen dus een deel van ons aanbod voor onze ketjes (De Haven, Boaventure en Sint-Michiels) dat in gedeelde infrastructuur met Franstalige schoolwerking werd georganiseerd. Het gelijktrekken van de schoolvakanties zou dus ook een positief effect hebben op de speelpleinwerking.

Er is ook positief nieuws: de twee inclusiespeelpleinen (Spoorwest en De Kastaars) worden behouden en zal er in de zomer van 2023 een nieuwe werking starten met extra aandacht voor kinderen met extra zorgnoden. 

Evolutie in de speelpleinen

Het aantal animatoren op de speelpleinen is de laatste jaren gestegen. In 2021 waren er 726 voor in de zomervakantie, voor de zomervakantie van 2022 waren er 109 animatoren meer. Zelfs in vergelijking met de pre-covid jaren is dat een stijging. Het aantal hoofdanimatoren is quasi-stabiel gebleven. Hoewel de kinderen die van de speelpleinwerking lichtjes naar jongens helt (met ongeveer 53%), zijn de meeste animatoren nog steeds vrouwen (2/3).

Speelpleinen zijn nog steeds het populairst voor de kinderen van de lagere school. Ook het aantal ingeschrevenen kleuters ligt hoog. De inschrijvingen vertellen echter ook een meer genuanceerd verhaal. 2019 zien we nog als een hoogtepunt, met inschrijvingen van 6.225 (kleuters), 7.335 (lagere school) en 636 (tieners) in de zomervakantie. Logischerwijs kwam toen Covid ertussen, wat voor een daling zorgde. Maar zelfs in 2022 blijft het aantal voor kleuters (5.407) en lagere school (5.952) onder dat aantal. Voor de speelpleinen in de paasvakantie noteren we wel een stijging van het aantal ingeschrevenen. Cijfers voor 2023 waren nog niet beschikbaar, maar we zijn benieuwd naar de evolutie.

Alle Brusselse gemeenten maken gebruik van de speelpleinen, zij het in verschillende mate. De meeste kinderen komen uit de dichtbevolkte, jonge gemeenten zoals Anderlecht (bijna 16%), Sint-Jans-Molenbeek (bijna 10%) en Schaarbeek (12,17%). Zeker voor deze twee laatste groepen is het jammer dat er speelpleinen in Jette verdwijnen vanwege de aanpassing van de schoolvakantie. Ook het speelplein De Haven in Laken was meer dan welkom voor de kinderen daar (in 2022 nog goed voor 7,38%). Ook gezinnen buiten Brussel maken trouwens graag gebruik van de VGC-speelpleinwerking (ongeveer 11% van de kinderen). 

Ook de prijzen voor de speelpleinwerking evolueren, deze waren 20 euro voor een hele speelpleinweek in 2015. Maar sinds 2023 betalen ouders voor hun eerste kind 28 euro voor een speelpleinweek. Zowel in 2019 als in 2020 werd de kost al verhoogd, ook voor het tweede en volgende kinderen. De kost om gebruik te maken van de speelpleinwerking is dus significant gestegen t.o.v. 2018.  De collegevoorzitter verantwoordt de verhoging als het gevolg van de loonindexering. Voor ouders die recht hebben op een verhoogde tegemoetkoming blijft de €7 (sinds 2020, in 2018 nog €5) gelden. Zo wordt de toegang voor de meest kwetsbare gezinnen maximaal behouden.

Opleiding

De VGC-speelpleinen hebben een breder doel dan alleen het bezorgen van een leuke zomer aan kinderen en jongeren. Ze bieden jongeren de mogelijkheid om competenties en vaardigheden te ontwikkelen. Bovendien zorgt de samenstelling van het team, zowel leerkrachten als jongeren, voor een waardevolle uitwisseling van kennis en ervaring. Deze samenwerking draagt ook bij aan het verkleinen van de drempel om te kiezen voor het beroep van leerkracht.

Een groot deel van de animatoren hebben de expertise om de speelpleinen in goede banen te leiden. 33,62 % van de animatoren hebben een animatorattest. Er zijn ook leerkrachten die in de paas- en zomervakantie werken. Van de hoofdanimatoren zijn 42,20 % leerkrachten en de andere 26,15 % bezitten een attest als hoofdanimator. Toch is er dus nog een significant deel van de animatoren in Brussel die geen animatorenattest heeft. Dat blijft belangrijk, want zo kunnen de begeleiders hun taak beter uitvoeren én krijgen ze misschien de smaak van het pedagogisch onderwijs te pakken.

De VGC speelt hier op in en verstrekt sinds 2022 een jaarlijkse subsidie van 50.000 euro aan de Vlaamse Dienst Speelpleinen (VDS). Daarmee wordt een extra animatorencursus opgezet, VDS organiseert ook trainingsdagen en ‘training on the job’ in samenwerking met de VGC (het Voorbeeldspeler aanbod). VDS en VGC organiseren ook een tour langs de verschillende speelpleinen in Brussel en Vlaanderen. Om zo kennis, ideeën en good practices uit te wisselen.

Om het tekort aan animatoren met een attest op te vangen, geeft de VGC in 2023 ook een subsidie van 46.000 euro aan JES vzw (goed voor drie extra cursussen, en tot 100 deelnemers). 

De vraag van Khadija Zamouri blijft. Zorgen de verschillende schoolvakantieperiodes ervoor dat de organisatie van de speelpleinen (verder) in het gedrang komt? Verliezen we een deel van het publiek? Khadija blijft het opvolgen en pleiten voor evenwichtigere gelijklopende schoolvakanties.

Referentie: BVA-2022-2023-Nr.2.pdf (raadvgc.be)

---