In de commissie Cultuur van de Raad van de VGC werd op 14 november de langverwachte visienota van de VGC over de bibliotheek van de toekomst voorgesteld. Het betreft een eerste hoorzitting in aanwezigheid van de directeur Cultuur van de VGC. Lees hieronder fragmenten uit de tussenkomst van Raadslid René Coppens over de maatschappelijke waarde van onze bibliotheken en de uitdagingen waarvoor we staan.

Als VGC-raadslid en als schepen van Nederlandse cultuur ligt het Nederlandstalige bibliotheeklandschap mij nauw aan het hart. Ik ben dan ook verheugd dat we vandaag tijdens deze eerste hoorzitting in commissie, eens ten gronde kunnen spreken over de rol van de openbare bibliotheek in het Brussel van de 21ste eeuw. Het debat op zich is al de moeite waard.

Het is positief dat men zich bij de denkoefening naar aanleiding van deze visietekst heeft gefocust op de essentie. Met name: Wat is het maatschappelijke belang dat we willen dienen? Wat zijn de prioritaire doelstellingen van een openbare bibliotheek? En hoe moet de bibliotheek van de 21ste eeuw, rekening houdende met de Brusselse context van meertaligheid en superdiversiteit, er precies uitzien? We moeten in onze redenering vertrekken vanuit de gewenste outcome, niet vanuit het bestaande aanbod. 

HET GEÏNTEGREERD BRUSSELS BIBLIOTHEEKMODEL

De visienota vangt aan met enkele vaststellingen rondom de verwezenlijking van het laatste decennium. Er is de laatste jaren al heel wat gerealiseerd in het Brusselse bibliotheeklandschap. Als schepen van Nederlandse cultuur heb ik dat mogen ervaren van op de eerste rij. Er is Muntpunt, alle gemeenten hebben ondertussen een Nederlandstalige bibliotheek en er is bovendien een samenwerkingsverband tussen deze bibliotheken tot stand gekomen. Onze bibliotheken werken complementair, efficiënt en kunnen rekenen op sterke technische en inhoudelijke bovenlokale ondersteuning via het Streekgericht Bibliotheekbeleid. Dat bibliotheekmedewerkers elkaar via verschillende kanalen kunnen ontmoeten en good practices kunnen uitwisselen, is een grote verdienste. 

MISSIE VAN DE BRUSSELSE BIBLIOTHEKEN

Wat vermeld wordt over de missie van de bibliotheken, kan ik zeker onderschrijven. Ik maak graag van de gelegenheid gebruik om nog eens kort de aandacht te vestigen op de maatschappelijke relevantie van het bibliotheekwezen. Het publieke belang van de openbare bibliotheek beperkt zich immers niet louter tot het uitlenen van boeken. De impact van een bibliotheek gaat veel verder dan wat we al te vaak vermoeden. 

De bibliotheek heeft zich in de loop  van de geschiedenis elke keer opnieuw moeten heruitvinden en dat zal ze in de toekomst nog doen. De openbare bibliotheek van morgen zal toegankelijk zijn (in alle betekenissen van het woord) en aangepast aan de noden en behoeften van de individuele gebruiker en de hele samenleving.

 De openbare bibliotheek is vandaag de dag natuurlijk in de eerste plaats een cultuurtempel, waarin niet alleen hoogopgeleiden en lustige lezers, maar ook anderstaligen en laaggeletterden op hun eigen ritme kunnen kennismaken met de rijkdom van het literaire erfgoed en de Nederlandse taal. Dat is de ziel van de bibliotheek; haar core business. Lezers tegemoetkomen in wat ze verlangen, maar hen ook weten te verrassen en hen op tijd en stond eens durven uitdagen.                      

Maar de bibliotheek is veel meer dan dat. Ze is ook een openbare instelling waarin bezoekers betrouwbare kennis kunnen vergaren. Door de alomtegenwoordigheid van het internet en de overvloed aan informatie is dat geen evidentie. 

De openbare bibliotheek is als ontmoetingsplek uiteraard ook een sociaal gebeuren. Mensen lezen er rustig een tijdschrift of hun krant en komen in contact met andere bezoekers met wie ze al eens een praatje kunnen slaan. De bib draagt op die manier dus bij tot gemeenschapsvorming en voorkomt isolement.

Daarnaast vervult de openbare bibliotheek ook een educatieve rol. Ze is een leeromgeving waar burgers met allerlei vragen terechtkunnen, waar zij zichzelf creatief kunnen ontplooien en waar de mogelijkheid tot zelfstudie wordt geboden.

TIMMEREN AAN DE BIBLIOTHEEK VAN MORGEN

Het belangrijkste hoofdstuk in de visietekst is wellicht datgene over de domeinen waar de VGC zich de komende jaren verder op zal toeleggen: verdere inbedding in de lokale context, digitalisering, publiekswerking, communicatie en infrastructuur. 

Zonder infrastructuur is er geen bibliotheek, ook in digitale tijden. Want de bib is meer dan het lezen en lenen van lectuur. De bib wordt terecht omschreven als de woonkamer van de stad. Een knusse openbare ruimte waar mensen eens kunnen ontsnappen aan het jachtige stadsleven. Hoewel er al veel vooruitgang is geboekt, staan we mijns inziens nog altijd voor een uitdaging wat de zichtbaarheid van onze bibliotheken betreft. Op welke manier kunnen we onze bibliotheken nog zichtbaarder maken voor het publiek? Hoe gebeurt dat in andere wereldsteden met minderheidstalen? 

Ik zou nog een hele tijd kunnen doorgaan over het bibliotheekbeleid en het maatschappelijk belang van bibliotheken, maar ik ga het hier voorlopig bij laten. Ik dank de genodigden alvast voor hun antwoorden en de verduidelijking. 

---