In de Bijzondere Commissie rond de Brusselse brandweer werden tijdens de eerste reeks hoorzittingen de officieren ondervraagd die verantwoordelijk waren voor de openbare aanbestedingen. Lees hieronder de vragen van commissielid René Coppens.

Geachte Voorzitter, collega’s,

Vooreerst wens ik namens Open Vld de heren te bedanken voor hun aanwezigheid in deze Bijzondere Commissie en voor hun bereidwillige medewerking. Ik hoop dat onze werkzaamheden vandaag en de komende weken kunnen plaatsvinden in een sfeer van sereniteit en dat we op een constructieve manier kunnen spreken over de werking van de SIAMU.

We beginnen deze reeks hoorzittingen niet toevallig met de openbare aanbestedingen. Het rapport van het Rekenhof bracht aan het licht dat de openbare aanbestedingen bij de SIAMU tussen 2012 en 2015 niet volgens de regels van de kunst gebeurden. 

Vragen aan de verantwoordelijke van de dienst Logistiek:

Commandant, u bent verantwoordelijke van de dienst Logistiek. Wat houdt uw functie precies in? Welke rol speelde u tot vorig jaar bij de openbare aanbestedingen? Hoe wordt uw functie ingevuld sinds de aanwerving van de expert in openbare aanbestedingen? 

Werden de officieren van de dienst Logistiek en uzelf ondervraagd door de auditeurs van het Rekenhof? Op welke manier werd uzelf, als verantwoordelijke van het departement Logistiek, betrokken bij het onderzoek? Welke inbreng had u bij de totstandkoming van het rapport? Klopt het dat sommige officieren geweigerd hebben om hun medewerking te verlenen aan de audit van het Rekenhof? 

Wat is uw reactie op de resultaten van de audit van het Rekenhof? Ik ben benieuwd naar uw lezing van de feiten.

Concreet blijkt uit het rapport van het Rekenhof onder meer dat uw diensten geen register van de overheidsopdrachten bijhielden en dat de dossiers slecht gedocumenteerd en onvolledig waren. Het rapport zoekt hiervoor een verklaring bij een gebrekkige kennis van de regelgeving, het feit dat de SIAMU niet beschikte over een juridische dienst en dat er geen leidraad voor het beheer van overheidsopdrachten ter beschikking was. Kan u deze conclusies bevestigen of weerleggen? Kan u helpen verklaren hoe de vork precies aan de steel zit? Wat zijn volgens u de dieperliggende oorzaken van wat gedurende al die jaren is misgelopen op het vlak van openbare aanbestedingen? Is het een personenkwestie? Een gebrek aan vertrouwen tussen operationelen en administratie? Ligt het aan een personeelstekort? 

Huidig brandweercommandant du Bus de Warnaffe verklaarde dat de officieren misschien niet de meest geschikte personen waren voor de aanbestedingen. Hebben uw mensen van de dienst Logistiek en uzelf in het verleden opleidingen gevolgd rond openbare aanbestedingen? Heeft men zich nooit de vraag gesteld of de dienst Logistiek wel voldoende vertrouwd was met de regels betreffende openbare aanbestedingen om de overheidsopdrachten naar behoren uit te voeren?

Het Rekenhof heeft vastgesteld dat de dienst Logistiek (operationele poot) instond voor alle aankopen, met uitzondering van IT. Welke rol speelde de financiële dienst (de administratie) dan nog bij de aankopen en gunningsprocedures? Hoe was de precieze taakverdeling tussen de financiële dienst en de dienst Logistiek op papier en in de praktijk? Kan u van A tot Z beschrijven hoe de aankoop- en aanbestedingsprocedure precies verliep in het verleden? Hoe werden aanbestedingen concreet uitgewerkt en opgevolgd? Klopt het dat de volledige procedure ivm de gunning van een opdracht van begin tot eind in handen was van één beheerder? 

Het Rekenhof zegt hierover en ik citeer: “Het feit dat één enkel personeelslid bepaalt welke firma’s worden uitgenodigd zich in te schrijven, de offertes opent, de kwalitatieve selectie van de inschrijvingen uitvoert, de offertes analyseert en de eventuele onderhandelingen voert, verhoogt het risico op fraude.” Einde citaat. Wat is uw reactie hierop? 

In een brief gedateerd op 4/9/2017, ondertekend door de waarnemend directeur-generaal en de waarnemend officier-dienstchef, neemt de SIAMU akte van het rapport van het Rekenhof. In de brief wordt gereageerd op de geformuleerde aanbevelingen van het Rekenhof en belooft de SIAMU o.a. verder werk te maken van interne controlemechanismen. Hoe ver staat het daarmee?

Er is niet zo lang geleden een specialist overheidsopdrachten aangeworven. Kan u verduidelijken welke rol de dienst Logistiek vandaag nog speelt bij de gunning van overheidsopdrachten? Klopt het dat er geen officieren meer betrokken zijn bij aanbestedingen, zoals mijnheer du Bus de Warnaffe verklaarde? 

Brandweerzones hebben volgens mij op materieel en logistiek vlak overal dezelfde noden en behoeften. Kan u ons enige uitleg verschaffen over hoe andere brandweerzones, in Vlaanderen en Wallonië, precies te werk gaan op het vlak van logistiek? Hoe wordt de dienst Logistiek elders georganiseerd? Hoe werden en worden openbare aanbestedingen in andere brandweerzones beheerd?

Hoe ziet u de dagelijkse werking van de diensten, in het bijzonder met betrekking tot het aankoopbeleid nog verder te kunnen verbeteren? Welke stappen moeten er volgens u nog genomen worden om de samenwerking tussen operationeel en administratief te verbeteren? 

Vragen aan de verantwoordelijke voor het wagenpark:

Kapitein, u bent verantwoordelijk voor het wagenpark bij de dienst Logistiek. Waaruit bestaat uw functie precies? Wat was en is vandaag uw rol bij de aankopen en openbare aanbestedingen? Kan u verduidelijken hoe u in het verleden te werk ging bij aankopen en overheidsopdrachten?

De voormalige administratieve directeur-generaal van de SIAMU, mevrouw Jordan, verklaarde vorige maand tijdens de hoorzitting in het Parlement dat poolwagens gebruikt werden voor privédoeleinden. Ze werden bijvoorbeeld uitgeleend aan familie. Als ik mij niet vergis sprak mijnheer du Bus die stelling niet tegen. Wat is uw reactie daarop? Had u weet van dergelijke praktijken? Werd het gebruik van de wagens dan niet gecontroleerd? Kan u toelichten hoe het gebruik van de wagens vandaag wordt geregeld? Worden er sancties uitgesproken bij misbruiken?

De voormalige directeur-generaal klaagde ook aan dat zij nooit een inventaris heeft gezien van alle voertuigen in de garage, inclusief het jaar van aankoop en de kilometerstand. Bestaat een dergelijke inventaris? Op basis waarvan werd en wordt beslist om nieuwe wagens aan te kopen (en dan heb ik het niet alleen over brandweerwagens, maar ook bvb. over poolwagens, die gebruikt worden voor preventieacties)? 

Vragen aan de verantwoordelijke voor de ziekenwagens, brandkleding en dienstkleding:

Kapitein, u bent verantwoordelijk voor de kleding en de ziekenwagens bij de dienst Logistiek. Waaruit bestaat uw functie precies? Wat was en is vandaag uw rol bij de aankopen en openbare aanbestedingen? 

Kan u de procedures beschrijven die gevolgd werden bij de aankoop van ziekenwagens, brandkleding en dienstkleding? Hoe ging de aankoop van dienstkleding concreet in zijn werk? Met welke elementen hield men rekening? Gaat het bijvoorbeeld om de voorkeuren van het personeel die men zoveel mogelijk moest zien te beantwoorden? 

Het rapport van het Rekenhof zegt dat de onderzochte dossiers onvoldoende gedocumenteerd en geformaliseerd zijn. Verschillende dossiers bevatten geen verantwoordingsstukken. Kan u uitleggen op basis waarvan de opdracht aan de ene of aan de andere werd gegund? Met welke motieven koos men voor een bepaalde leverancier of dienstverlener? 

Het rapport van het Rekenhof wijst ook op het feit dat er voor bepaalde dossiers rond dienstkleding en helmen geen inmededelingsstelling werd voorzien (mise en concurrence). Dit met de bedoeling om de uitrusting te standaardiseren en te uniformiseren. Ik citeer uit het rapport van het Rekenhof: “Verandering van leverancier zou leiden tot onverenigbaarheid en technische moeilijkheden bij het gebruik”, aldus de verantwoording van SIAMU die te lezen valt in het rapport. Kan u die stelling toelichten?

Het Rekenhof spreekt daarnaast in zijn rapport, op basis van een streekproef, over een dossier over de gunning van brandweerpakken “waarbij de offerte a posteriori op onregelmatige wijze werd aangevuld”. Kan u verduidelijken in welke omstandigheden of om welke redenen dergelijke feiten hebben moeten plaatsvinden? Misschien heeft u hier wel aannemelijke verklaringen voor? Welke problemen ondervond u bij de uitoefening van uw opdrachten rond aankopen en openbare aanbestedingen? 

Het Rekenhof stelt dat het bestek van een opdracht voor bvb dienstkleding niet altijd werd voorgelegd aan de Inspectie van Financiën. Heeft u daar een verklaring voor? Gaat het om onwetendheid of onoplettendheid of vergetelheid? Was uw dienst voldoende op de hoogte van de verplichting om de Inspectie van Financiën te raadplegen? Op wat baseerde men zich destijds om de Inspectie van Financiën wel of niet te consulteren? Bestonden er ongeschreven regels of bepaalden gewoonten op de werkvloer in dat verband?  

Vragen aan de verantwoordelijke voor infrastructuur en gebouwen:

Kapitein, waaruit bestaat uw functie precies? Wat was en is vandaag uw rol bij de aankopen en openbare aanbestedingen? 

Uit het Rapport van het Rekenhof blijkt dat SIAMU van 2012 tot 2015 voor een bedrag van 1.363.000 EUR brandstof kocht en voor 2.511.000 EUR elektriciteit en gas en dit bij dezelfde leveranciers, zonder contract. Ook zou er volgens het rapport voor een bedrag van 375.000 EUR communicatiediensten aangekocht zijn zonder overheidsopdracht. Wat is uw reactie op de vaststellingen van het Rekenhof? Kan u de keuzes die toen gemaakt werden, rechtvaardigen? 

---